Η χρόνια χολοκυστίτιδα είναι η πιο συχνή μορφή συμπτωματικής χολολιθίασης και σχετίζεται με χολόλιθους σχεδόν σε κάθε περίπτωση. Γενικά, ο όρος χολοκυστίτιδα χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν χολόλιθοι ανεξάρτητα από την ιστολογική εμφάνιση της χοληδόχου κύστης. Τα επαναλαμβανόμενα μικρά επεισόδια απόφραξης του κυστικού πόρου προκαλούν διαλείπων κολικό χοληφόρων και συμμετέχουν στη φλεγμονή και τον επακόλουθο σχηματισμό ουλής. 

Ο κολικός χοληφόρων, το πιο συχνό σύμπτωμα, προκαλείται από παροδική απόφραξη από λίθο του κυστικού πόρου. Το άλγος συνήθως ξεκινά απότομα και υποχωρεί σταδιακά, διαρκώντας από ελάχιστα λεπτά έως μερικές ώρες. Το άλγος του κολικού των χοληφόρων είναι συνήθως σταθερό-όχι διαλείπον, όπως στον κολικό του εντέρου. Σε μερικούς ασθενείς, τα επεισόδια συμβαίνουν μετά τα γεύματα. Η συχνότητα των επεισοδίων ποικίλλει αρκετά από σχεδόν συνεχόμενα υποτροπιάζοντα επεισόδια έως επεισόδια με διαφορά πολλών ετών. Το άλγος μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία και έμετο. 

Ο κολικός χοληφόρων συνήθως γίνεται αισθητός στο δεξιό υποχόνδριο, αλλά είναι συχνή η επιγαστραλγία ή άλγος στην αριστερή κοιλία, ενώ μερικοί ασθενείς παρουσιάζουν προκάρδιο άλγος. Το άλγος μπορεί να αντανακλά γύρω από το δεξιό πλευρικό τόξο έως τη ράχη ή μπορεί να αναφέρεται στην περιοχή της ωμοπλάτης. Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, μπορεί να υπάρχει ευαισθησία στο δεξιό υποχόνδριο, ενώ σπάνια είναι ψηλαφητή η χοληδόχος κύστη. 

Η δυσανεξία σε λιπαρά γεύματα, η δυσπεψία, το αίσθημα βάρους, η καυσαλγία, ο μετεωρισμός, η ναυτία και οι ερυγές αποτελούν τα  άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τη χολολιθίαση. 

Μπορεί να βοηθήσει η αποφυγή ερεθιστικών τροφών.

1. Διάλυση- Οι χοληστερινικοί χολόλιθοι στη χοληδόχο κύστη μπορούν να διαλυθούν σε μερικές περιπτώσεις χρόνιας αγωγής με ουρσοδιόλη, η οποία μειώνει τον κορεσμό της χολής σε χοληστερόλη, μέσω αναστολής της έκκρισης χοληστερόλης. Η επακόλουθη υποκορεσμένη χολή διασπά αργά τη συμπαγή χοληστερόλη στους χολόλιθους.

Δυστυχώς, η θεραπεία με χολικά άλατα έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Οι χολόλιθοι πρέπει να είναι μικροί (πχ, <5mm) και χωρίς ασβέστιο (πχ, μη ακτινοσκιεροί στην αξονική τομογραφία) και η χοληδόχος κύστη ορατή κατά την από του στόματος χολοκυστογραφία (μια μια ένδειξη μη απόφραξης της ροής μεταξύ χοληδόχου πόρου και χοληδόχου κύστης). Περίπου το 15%των ασθενών με χολόλιθους είναι υποψήφιοι για θεραπεία. Η διάλυση επιτυγχάνεται στα 2 χρόνια στο 50% των προσεκτικά επιλεγμένων ασθενών. Όμως, οι λίθοι υποτροπιάζουν στο 50% των περιπτώσεων στα 5 χρόνια. Γενικά, η θεραπεία διάλυσης- μόνη ή σε συνδυασμό με λιθοτριψία- χρησιμοποιείται πολύ σπάνια εκτός από την πρόληψη της χολολιθίασης σε ευαίσθητους πληθυσμούς, όπως αυτοί που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση αντιμετώπισης νοσογόνου παχυσαρκίας. 

Η χολοκυστεκτομή ενδείκνυται στους περισσότερους ασθενείς με συμπτώματα. Η επέμβαση πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες του ασθενούς και να γίνεται μέσα σε εβδομάδες ή μήνες μετά τη διάγνωση. 

Η χολοκυστεκτομή γίνεται συχνότερα λαπαροσκοπικά, αλλά όταν η λαπαροσκοπική προσπέλαση αντενδείκνυται (πχ, λόγω πολλών συμφύσεων) ή αποτυγχάνει, μπορεί να γίνει μέσω λαπαροτομίας. Η διαφορά συνίσταται σε 4 ημέρες λιγότερη νοσοκομειακή νοσηλεία και ελάχιστες ημέρες αποχής από την εργασία με τη λαπαροσκοπική προσπέλαση. Ανεξάρτητα από την τεχνική που θα προτιμηθεί, μπορεί να χρειαστεί διεγχειρητική χολαγγειογραφία για την εκτίμηση λίθων στο χοληδόχο πόρο. Αν διαπιστωθούν λίθοι, τότε πρέπει να γίνει διερεύνηση του χοληδόχου πόρου.